“Jy het ‘n fout begaan om die plek te koop. Al wat jy nou
het vir al jou konfettie-drome is nimmer eindigende probleme.” Die sein was
baie swak maar Monica het die boodskap verstaan. Vandat sy haar pa ingelig het
oor haar koop, het hy telkemale sy ongevraagde opinie gegee en haar herinner
dat sy ‘n groot fout begaan het.
Maar sy wou dit doen. In die eerste plek wil sy ook iets in
haar naam besit, wat net hare is, en tweedens aan haarself bewys dat sy meer is
as net ‘n ma-plotter van Brakpan. Sy het elke Landbou weekblad-uitgawe nagevors
soos ‘n wafferse kundige; Bakkiesblad se Landbou-groepe dopgehou vir daardie
een plek wat sy hare kon noem. Sy het jare lank hard gewerk en gespaar met die een
doel voor oë; selfs haar oorlede man was skepties oor die droom maar sy het
koersvas gebly. Met sy skielike heengaan 2 jaar gelede het die erfgeld haar
droom aangehelp en het sy genoeg fondse gehad om haar droom ‘n werklikheid te
maak. Die lewensversekeringgelde het veroorsaak dat sy redelik gerieflik kan
leef waar sy ookal haarself bevind.
In haar hart was sy ‘n natuur mens, die hunkering na die
ruimtes en die vryheid was haar grootste motivering: sy was moeg vir die stad
en sy gejaag. Sy wou afsonder en na hartelus skryf sonder die alewige
bedrywighede en inmenging van aandagsoekers. Sy wou alleen wees en doen
waarvoor sy lief is sonder om toestemming te vra van ouers, ‘n man of kinders.
Op ‘n dag het sy ‘n artikel in die Weg-tydskrif gelees, oor
die lewe en sy mense in die Karoo het haar gefassineer en met een van haar
togte het die ooptes haar versugtinginge beantwoord en aangepor. Sy het boeke
verslind, met mense gesels wat dié wêreld goed ken – selfs by hulle gaan
vertoef sodat sy ‘n goed ingeligte besluit kon maak. Sy het haar berekene
gedoen en ‘n onbeskryflike vrede het deel geword van haar en sy het net geweet.
Die afsondering en skoonheid van die uitgestrekte landskap was die finale
deurslag. 6 maande gelede het sy die plekkie raak geloop op een van haar vele
ritte, net buite die dorp waar sy gekuier het, en is sy ‘n Karoomeisie vir die
laaste 4 maande.
“Wat is nou weer fout?” wil haar pa moeg weet.
“Die windpomp het ingegee.” Antwoord sy, ook moeg maar nie vir
die redes wat haar pa dink nie. Sy sal nooit opgee op haar droom nie.
Haar stukkie aarde het die mooiste windpomp op – staalblomme
noem die Karoo mense hulle. Hulle versier die uitgestrekte vlaktes met hul
blink gesigte en gee die gebied ‘n karakter van sy eie. Soveel toeriste het al
by Hermansdrift gestop net om die windpomp af te neem – sigbaar van die groot pad
af a.g.v. sy ligging en die panoramiese uitsig wat dit bied. Hier is jou kyk ongehindered
en in die deinsende verte omsoom die randjies die gebied in liggrys skakerings.
Hier sien jy die rus swewe tussen deur die karige bossies en struike. Die
skoonheid van die helder hemelryk wat jou omvou, snoesig en stil, en jy word
heel. Tyd is nutteloos hier.
Sy het planne met die uitsig en as al haar somme-maak
uitwerk gaan sy net hier ‘n plekkie oopmaak vir mede-skrywers wat die oopte
soek om ook hul verbeelding teuels te gee. ‘n Kuierplek vir eenderse-siele.
Die windpomp is 3km van die plaashuis geleë op ‘n koppie van
waar sy haar hele plasie kan besigtig. Hier kom sit sy baie middae, moeg
geswoeg in die hitte en stof, om ‘n arendsoog oor haar droom te hê of om net
die stilte te geniet.
“is daar iemand wat kan help?”
“Die oom is oppad, pa. Ek sal reg wees.” Probeer sy hom
gerustel.
“Weet die man wat hy doen?”
“Ek glo so pa, die mense op die dorp het hom aanbeveel.” Met
dié hoor sy ‘n bakkiedeur toeklap. Monica groet haar pa en met uitgestrekte
hand ontmoet die man – in sy laat vyftigs is hy die advertensiebord vir die
Karoo-mens. Sy denim-kortbroek is veslete en witblou, sy goed deurloopte
vellies het al beter dae beleef en sy leeragtige vel ‘n padkaart van
lewensondervinding – oop en wys, is sy kykers reguit, en Monica weet sy is in
goeie hande.
“Middag juffie,” groet die oom in ‘n hartlike stem wat dawer
oor die stilte. Stofdampe draai om sy voete en koester teen hom – dié is
duidelik gewoond aan die oom.
“Middag Oom.” Groet ek beskeie, nogsteeds onseker of ek dalk
die man verniet laat kom het, al die pad van Williston. Ek hoop nie so nie. Ek
sal rerig soos ‘n hond se stert voel indien dit so is.
“Wat maker die pomp?” sy oë toegespits op die staalblare en
dan sien sy hoe hy die pad volg af dam toe waar geen straaltjie uit die
waterpyp kom nie. ‘n Geklinkel breek die swaar stilte en die man draai sy kop
sywaarts en luister vir lang minute in na die windpomp. Toe Monica iets wou sê
lig hy sy hand op en Monica kan nie anders as om hom fyn dop te hou nie. ‘n Lgte
windjie laat die windpomp weer klinkel en ‘n rolbos rol verby – stadig en grasieus
oor die dor-vloer tot waar dit teen ‘n rots stop. Die gekners van sy groot
voete verbreek die stilte en soos blits is hy op teen die verroeste leer uit tot
bo en gee dan ‘n lang dubbel-fluit. Hande in die sye staar hy na die staalblare
en begin dan om te wikkel aan die meganismes.
Monica se hart sak in haar skoene: wanneer haar pa gebukkend
oor die kar-engin so gefluit het dan het hulle geweet daar is moeilikheid.
Groot moeilikheid. En haar fondse is
alreeds so yl gesaai.
Van daar bo af gil hy vir sy handlanger wat Monica nou eers
raaksien: “Fielies, bring die blik!”
“Ja Oubaas!” roep Fielies uit en krap dan in die agterbak
van die bakkie rond totdat hy met ‘n afgeskilferde rooi en wit blik te voorskyn
kom wat hy vasknyp onder die een arm. Sy kakiehemp skeef vasgeknoop in sy haas
om saam te ry. Soos blits seil hy die leer op met die een sterk bruin hand wat elke
sport raak vat, sy stof-besaaide bruin broek al wapperend in die wind, en kort
voor lank is albei die mans op die smal houtplatform daar hoog bo. Hulle verwyder
die hoed bo-op die windpompkop en ontbloot al die ratte – weer fluit Oom Piet
en Fielies vryf so oor sy kop, die denim hoedjie skeef getrek maar albei se
kykers vasberade op die masjien. Monica moes vining leer van windpompe – en
verstaan darem die basiese werkinge maar sommige dinge het ‘n kundige en ferm
hand nodig en Oom Piet se hande is die beste.
“Oom, is als reg daar?” vra Monica bekommerd, bakhand en met
gestrekte nek hou sy hul dop. Die fel middagson se glans so helder dat haar
duur sonbril nie opgewasse is vir die werk nie. Elke keer wat sy dit wil vervang
duik daar belangriker dinge op en bly die sonbril ‘n knaende probleem.
“Ja wat doggie,” roep hy van daar bo af, “als is klopdieselboom.”
En sy kop sak weer oor die kop maar nie vining genoeg nie en Monica speur ‘n
diep groefmyn tussen sy oë en sy sluk hard.
Minute sleep verby, selfs ‘n miskruier se waggel sal tyd
verby vat so stadig sleep hy sy voete. Dan, skielik, hoor sy die oom se stem
bulder vanuit die blou uitspansel, “Draai hom Fielies.”
“Ja Oubaas.” Fielies hang aan een van die staalblare en gee
‘n harde pluk maar niks. Die windpomp staar stom in die niet in en gee ‘n diep
kraak maar verder draai niks nie. “Bliksem!” hoor sy die oom en hulle vroetel
voort tot raserny van Monica, haar senuwees is op. Die sukkel voorspel niks
goed nie, en die dam is leeg. Sy sien al hoe sy water moet aanry vir die paar
diere wat sy op die plasie het. Sy wou
nooit baie diere aanhou nie, net genoeg om aan haar eie behoeftes te voldoen. Sover
leef sy relatief goed ten spyte van maar selfs vir ‘n stadsjapie besef sy dat
water kosbaarder as goud is in hierdie geweste en dat sy dit nie sal maak
sonder die lewensvog nie. ‘n Warm wind waai haar hare deurmekaar en sweet
stroom teen haar gesig af – ‘n vrypostige waarskuwing wat teen haar vel skuur
en haar herinner aan haar penarie. Die natuur het ‘n manier om ‘n mens nederig
te hou in hierdie dor wêreld. Haar foon
lui weer en verbreek die stilte kortstondig. Sy kyk na die foon en sug hardop –
sy sien nie kans vir haar pa se negatiewe aanmerkings nie – nie nou nie en druk
die foon dood.”
“Oom Piet!” Roep sy uit in ‘n klein stemmetjie en besef dan
dat hy haar nie sal hoor nie en roep harder totdat hy afkyk.
“Ons moet die hele kop afhaal doggie, daar is geen keer nie.
Wag, ek kom af en sal verduidelik. Fielies pak eers op.” sy swaar stem word
aangewaai deur die droeë wind wat sy woorde beklemtoon en flits soos swart neon
voor haar en sy weet hierdie is ernstige sake. Hoes gaan sy hoes, verseker.
Toe hy eintlik onder kom, skop Monica stof op soos sy die
gaping kleiner maak tussen hulle. “Wat is die diagnose, oom?” vra sy versigtig.
Hy haal sy hoed af en vee die sweet van sy gesig af met ‘n sakdoek wat seker
die oggend wit was. “Wel juffie, die saak staan so. Ons sal die pyp moet
vervang, en ek het my laaste pyp gister gebruik by Japie se plek.” En hy beduie
met sy duim agter sy skouer, “Dit was nou ‘n gedoente hoor, Fielies hier het
amper afgedonner van daarbo af.” Hulle albei kyk op en kyk hoe Fielies
afgeklouter kom met die geroeste blik onder die arm. Toe hy onder staan gaan
die oom voort met sy vertelling, onverstoord: “Die hele kop moet afgehaal word
om dit te vervang, die pyp is al te veel gelaslap. Ek sal moet terugkom
daarvoor, oormôre.
“Hoeveel oom?”
Hy kug so ‘n bietjie en vryf dan weer oor die yl wordende
grys hare met die sakdoek, natgesweet en die ring wat die hoed maak, versteur. “Dit
gaan ‘n paar rand kos juffie, maar moenie jou mooi koppie daaroor breek nie, ek
sal ‘n plan maak, moet net gou bel.” En sonder om te wag draf hy na sy Ranger
toe wat onder die enigste boom se skaduwee staan.
Monica staar hom agterna, Verdwaas. Wat nou? Dit sal seker
nie anders kan nie, sy sal moet uithaal en wys. Planne sal later gemaak moet word
maar vir nou moet hierdie windpomp in werkende toestand wees anders het sy beslis
probleme. En opgee is nie ‘n opsie nie. Met vaste tred loop sy na die bakkie
toe en wag met geboeë hoof dat die oom sy oproep klaar maak. Hy lag en vee or
sy kop, en praat dan weer in sy kenmerkende bulderende stem, alles terwyl die
sigaret se rook hom volg oral in die kajuit, soos hy grawe. Op langelaas kom ‘n
pen te voorskyn en hy griffel sommer op die agterkant van sy sigaret-boksie ‘n
nommer. Hy sê totsiens vir Fanie met ‘n laaste grappie en druk weer knoppies,
so alles in een vloeiende beweging. Die oom is duidelik in sy element so tussen
die wind, stof en hitte…onverstoorbaar.
Monica bly bid en hoop vir ‘n goeie resultaat. Uiteindelik klim
die oom uit sy bakkie, als ruk soos hy op die stofaarde trap, stof al kolkend
om hom.
“Goeie nuus doggie, Wouter van Grootvlei kan ons help met ‘n
pyp. Ek moet hom net gou gaan haal. Dit is nou ‘n agtermekaar mannetjie
daardie.”
“Hoe lank oom?” Val sy die relaas in die rede, sy het nie nou
die krag vir ‘n storie nie.
“As als goed gaan behoort ek so teen 8uur vanaand terug te
wees, kan ons oorslaap? Sommer so op die stoep, ek en Fielies is voorberei vir
sulke onverwagte oorslapies,” en hy lag diep uit sy maag uit. “Dan kan ons voor
die lig nog op is die pyp vervang en kort voor lank daardie water laat spuit in
die dam. Het jy helpers?”
“Ja natuurlik oom, ek sal aandete reg hou.” Stem sy in,
verlig. “En Klasie kan help, oom.”
“Kostes oom?” vra sy weereens… die spanning sny diep in haar
senuwees in.
Ons sal praat oor ‘n knertsie doggie, moenie worry nie. Als
sal reg wees.” en met dit gil hy op Fielies: “Klim Fielies, ons moet ry.
Sy volg die stofstreep tot by die grootpad en kyk dan na
haar staalblom, ‘n baken van hoop in die stiltes en prewel saggies: “Jy sal
weer draai al kos dit my ook wat. Dankie vir jou harde werk.” En met ‘n
eerbiedige hand streel sy saggies oor die ysterpoot, liefderyk en teer; hy sal
haar nie in die steek laat nie.
Met genoegdoening staar sy oor die veld, haar plekkie en sy
sug tevrede.
Sy kry gaste en die kos gaan nie vanself gemaak word nie.
@LynelleClark 2017
Foto geleen by Lekkaslaap
Geen opmerkings nie:
Plaas 'n opmerking